مانداموس چیست و چه کاربردی دارد

مانداموس (Mandamus) یک دستور قضایی از سوی دادگاه فدرال کانادا (Federal Court of Canada) است که زمانی صادر می‌شود که یک اداره دولتی، مانند اداره مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا (IRCC)، در انجام وظیفه قانونی خود تأخیر غیرمنطقی داشته باشد یا از تصمیم‌گیری درباره‌ی پرونده خودداری کند.

به زبان ساده، شکایت مانداموس روشی قانونی است که فرد از طریق آن از دادگاه می‌خواهد به اداره مهاجرت دستور دهد پرونده را بررسی کرده و درباره آن تصمیم‌گیری کند.

هدف از دستور مانداموس

هدف شکایت مانداموس این نیست که دادگاه فدرال درباره نتیجه‌ی پرونده (مثلاً صدور یا رد ویزا) تصمیم بگیرد، بلکه دادگاه فقط اداره را ملزم می‌کند که تصمیم بگیرد.
به عبارت دیگر، دادگاه نمی‌گوید تصمیم مثبت یا منفی باشد، بلکه می‌گوید اداره مهاجرت دیگر نمی‌تواند تصمیم‌گیری را به‌طور نامحدود به تأخیر بیندازد.

شرایط لازم برای طرح شکایت مانداموس

دادگاه فدرال تنها زمانی درخواست مانداموس را می‌پذیرد که چند شرط اصلی برقرار باشد:

• وظیفه قانونی وجود داشته باشد: اداره مهاجرت موظف باشد درباره پرونده تصمیم بگیرد.
• پرونده کامل باشد: متقاضی همه مدارک را ارائه داده و نقصی در پرونده وجود نداشته باشد.
• تأخیر غیرمنطقی باشد: زمان انتظار از بازه‌ی معمول فراتر رفته باشد (مثلاً بیش از دو سال برای بررسی پرونده اقامت دائم).
• هیچ راه‌حل دیگری باقی نمانده باشد: تماس‌ها، وب‌فرم‌ها یا پیگیری از طریق نماینده مجلس (MP) نتیجه نداده باشند.
• متقاضی در تأخیر نقشی نداشته باشد: یعنی خودش باعث کندی یا نقص در پرونده نشده باشد.

مراحل انجام شکایت مانداموس در کانادا

• ارسال نامه اخطار (Demand Letter):
  وکیل ابتدا نامه‌ای رسمی به IRCC ارسال می‌کند و اعلام می‌نماید که اگر در مدت مشخصی (مثلاً ۳۰ روز) پاسخی داده نشود، پرونده به دادگاه فدرال ارجاع داده خواهد شد.
  در بسیاری از موارد همین مرحله باعث می‌شود اداره مهاجرت پرونده را به جریان بیندازد.
• ثبت درخواست در دادگاه فدرال:
  اگر پاسخی دریافت نشود، وکیل با ارائه Application for Leave and Judicial Review  شکایت را در دادگاه ثبت می‌کند.
• پاسخ دولت:
  نماینده دولت (Attorney General of Canada) ممکن است از IRCC دفاع کند یا قبل از رسیدگی رسمی، دستور بررسی پرونده را بدهد.
• حل‌وفصل یا تصمیم دادگاه:
  در بیشتر موارد، قبل از رسیدگی نهایی، اداره مهاجرت پرونده را بررسی و تصمیم‌گیری می‌کند و شکایت مانداموس خاتمه می‌یابد.
  اگر نه، قاضی می‌تواند دستور رسمی صادر کند تا IRCC فوراً تصمیم‌گیری کند.

چه افرادی می‌توانند از حکم مانداموس در کانادا استفاده کنند؟

هر فردی که پرونده‌ای در جریان در اداره مهاجرت یا نهاد دولتی فدرال دارد و به‌صورت غیرمنطقی مدت طولانی در انتظار تصمیم مانده است، می‌تواند درخواست مانداموس ارائه دهد؛ به‌شرطی که شرایط قانونی آن را داشته باشد.

به‌طور خاص، مانداموس معمولاً برای افراد زیر قابل استفاده است:

• متقاضیان اقامت دائم (Permanent Residence):
  پرونده‌هایی که بیش از زمان استاندارد بررسی (معمولاً بالای ۲ سال) در وضعیت “Background Check” یا “In   Process” مانده‌اند.
• افراد در انتظار ویزای تحصیلی، کاری یا بازدید (Study/Work/Visitor Visa):
  زمانی که پرونده بیش از حد معمول بدون پاسخ یا توضیح مشخص باقی مانده است.
• متقاضیان اسپانسرشیپ خانوادگی (Family Sponsorship):
  در مواردی که پرونده‌ی همسر یا فرزند ماه‌ها یا سال‌ها بدون تصمیم در IRCC معطل مانده است.
• درخواست‌کنندگان شهروندی (Citizenship Applicants):
  کسانی که پس از گذشت بیش از ۲۴ ماه هنوز هیچ پاسخی از اداره شهروندی دریافت نکرده‌اند.
• پناهندگان یا افرادی که منتظر تصمیم اقامت بر اساس پناهندگی (Refugee PR) هستند.

در تمام این موارد، نکته کلیدی این است که پرونده باید کامل باشد و تأخیر غیرمنطقی و بدون توضیح قابل قبول رخ داده باشد.

مزایا و معایب شکایت مانداموس

مزایا:

• سرعت در بررسی پرونده و خروج از وضعیت بلاتکلیفی.
• ابزار قانونی و محترمانه برای الزام اداره به تصمیم‌گیری.
• در بیشتر موارد پیش از رسیدگی رسمی، اداره پرونده را فعال می‌کند.

معایب:

• هزینه‌ی نسبتاً بالا (معمولاً بین ۲000 تا ۵۰۰۰ دلار کانادا).
• تضمینی برای نتیجه‌ی مثبت پرونده وجود ندارد.
• اگر تأخیر هنوز معقول باشد، دادگاه ممکن است درخواست را رد کند.

نتیجه‌گیری

شکایت مانداموس (Mandamus Application) یکی از مؤثرترین ابزارهای قانونی برای متقاضیانی است که مدت طولانی منتظر بررسی پرونده‌های خود در اداره مهاجرت کانادا مانده‌اند.
اگر همه مدارک خود را به‌طور کامل ارسال کرده‌اید و هنوز پاسخی دریافت نکرده‌اید، مشاوره با یک وکیل مهاجرت متخصص در دعاوی فدرال می‌تواند بهترین گام برای بررسی امکان طرح شکایت مانداموس باشد.